In ons collectieve geheugen staat de oorlogsfotograaf Robert Capa (1913-1954) te boek als een zwart-witcoryfee. Maar Capa begon al vrij vroeg ook kleurenfoto’s te schieten. Deze lang over het hoofd geziene beelden zijn nu gevat in een prachtig boek.
“Kleurenfotografie is iets onverteerbaars, de negatie van alle driedimensionale waarden van de fotografie”, zo oordeelde Henri Cartier-Bresson ooit onverbiddelijk. Kleurenfotografie was voor sommige topfotografen lange tijd de baarlijke duivel. Ook de Amerikaans-Hongaarse Robert Capa verwierf vooral faam door zijn zwart-witfoto’s. Het beeld van een door een fascistische kogel getroffen Republikeinse soldaat tijdens de Spaanse burgeroorlog heet met recht en reden iconisch, net als zijn foto’s van D-day in Normandië, telkens ‘in the heart of the action’. Nauwelijks bekend is dat Capa graag in de weer was met kleurenfotografie, wat resulteerde in vaak tedere en zelfs frivole reportages voor magazines als Life, Collier’s, Holiday of Ladies’ Home Journal. Zeventig jaar lang is dat ‘schaduwoeuvre’ door fotohistorici bijna veronachtzaamd, maar als mede-oprichter van het bureau Magnum wilde Capa ook demonstreren dat hij de vinger aan de pols hield van de nieuwe ontwikkelingen. Nu wordt zijn kleurenwerk door een (inmiddels afgelopen) New Yorkse expo en bijbehorend boek onder de aandacht gebracht, waarvoor ook zijn broer Cornell Capa nog voorbereidend werk verrichtte. Een terechte rehabilitatie, zo blijkt uit Capa in Color.
Lichtzinnigheid
Vooral vanaf 1941 raakte Capa heimelijk verslingerd aan kleur. Tot aan zijn dood in 1954 zal hij steeds meer Kodachrome- en Ektachromebeelden schieten, ook omdat zijn commerciële opdrachtgevers ernaar hunkerden. De zowat 4.200 kleurennegatieven zijn nu – ironisch genoeg – veelal dankzij Photoshop weer in hun oude luister hersteld. “Dit werk is wellicht over het hoofd gezien omdat het niet om de grote, heroïsche evenementen gaat, waarvoor Capa bekend is gebleven”, zegt Cynthia Young van het International Center for Photography. En inderdaad ontdekken we hier vaker de meer lichtzinnige en humoristische zijde van Capa. Capa in Color toont fraaie reportages over skioorden in Zwitserland (waar hij zelfs de Nederlandse prins Bernard en koningin Beatrix tegen het lijf loopt), portretten van Pablo Picasso, dollend in zee nabij Vallauris met zijn zoon Claude in 1948. Of Ava Gardner, de lippen stiftend op de set van The Barefoot Contessa in 1954.
In het zog van de jetset
Vooral de skitaferelen zijn ongemeen krachtig, spelend met het scherpe contrast tussen de sneeuw en de blauwe luchten. Het lijkt een makkie met zo’n dankbaar decor, maar Capa maakt er iets bijzonders van. Je verwacht het niet meteen van deze humanitaire fotograaf bij uitstek, vooral in zijn sas op het slagveld. Deze kleurenfoto’s demonstreren eveneens hoe gretig hij zich in het gezelschap van celebrity’s en de jetset ophield. Kijk naar de series op de paardenrennen in Deauville, aan het strand van Biarritz of in Rome, met de schitterende foto van de Franse actrice Capucine op haar hotelbalkon (die ook de cover siert).
Dood sluipt mee
Toch verraadde Capa zijn aard van rusteloze globetrotter niet. Capa in Color bevat rijk geschakeerde reportages over WO II, Lapland, de nieuw gestichte staat Israël en vooral het baanbrekende verslag als ‘cold war photographer’ door Rusland, met teksten van John Steinbeck, gemaakt voor Illustrated (in 1948). En dan zijn er de beelden van sluipende Franse soldaten door groene weilanden tijdens de Indochinese oorlog in mei 1954, gemaakt voor Life, zo nabij alsof je hun schouders kunt aanraken. Ze krijgen een extra dimensie in het besef dat Capa luttele momenten later op een fatale landmijn liep. Rond zijn schouders: zowel zijn trouwe Contax met zwart-witfilm als een Nikon kleurencamera.
Robert Capa, Capa in Color, ICP/Delmonico/Prestel, 207 p., 56,95 euro.
[Eerder in een licht andere versie verschenen in De Morgen, 4 juni 2014]
[Picasso in Vallauris, met zijn zoon Claude, 1948]
[Skister in Zermatt met op de achtergrond de Matterhorn, 1950]
[Parijs, model showt een Dior-ensemble aan de oevers van de Seine, 1948]
[Ava Gardner op de set van The Barefoot Contessa, 1954]
[Toeschouwers bij de paardenraces in Deauville, 1951]
[Moskou, Jonge bezoekers wachten op het Rode Plein vooraleer ze Lenins tombe bezoeken, in 1947]