Huise, Wannegem-Lede, Mullem: slaperige dorpjes waar je wellicht nooit komt, tenzij je bed er staat. Precies in die verborgen vallei vind je nu elk weekend een stroom van kunstminnaars en toeristen. Ze komen voor PASS, een kunstroute samengesteld door Jan Hoet jr. en kunstenaar Kris Martin, inwoner van het nostalgische Mullem.
Het wordt de opvolger van de expo Sint-Jan genoemd, één van de laatste wapenfeiten van Jan Hoet zaliger, en daar is heel wat voor te zeggen. Vier kerken werden boordevol kunst gestouwd, en ook onderweg zijn de thema’s geloof en spiritualiteit nooit ver weg. Wie zich het ravenzwarte schilderij van Thierry De Cordier nog herinnert in de Sint-Baafskathedraal, zal het spoor ook hier kunnen volgen. Eén arm van een kruisbeeld, in vele tinten diep blauw gesopt, hoog opgehangen in de nok van de kerk van Wannegem. Meteen één van de sterkste werken van deze expositie. Hoe dan ook: de lijn loopt verder, de rode draad over de dood heen. Vaders erfenis is gevrijwaard.
Een kwinkslag mag
Wat Hoet jr. onder meer toevoegt, is humor. Deze schilderachtige kunstroute volgen is dobberen in een bad van schoonheid, met af en toe een kwinkslag. In één van de kerkportalen vind je een cartoon van Kim, waarin Hoet senior zich beklaagt over het feit dat het allemaal geen kunst is, maar kitsch. Het hangt achteloos tussen de affiches en dorpsberichten. In het meeting point in Huise hangt even achteloos een schilderwerkje van Lucy Hoet tegen de muur, dochter van. Kleine ingrepen, die je doen glimlachen. Nog meer knipoog vind je in de anonieme berichten die her en der op de muren zijn geschreven, van het meeting point in Huise bijvoorbeeld, maar ook op kerkmuren. Beetje slordig, in alcoholstift. ‘Wat geloof je?’, zegt één bericht in het Latijn. Dat ze bij de tentoonstelling horen, lijkt wel duidelijk, maar van wie ze zijn? Hoet jr. zelf? Kris Martin?
Onze grootste klaterlach wordt tijdens de route tevoorschijn getoverd door Honoré d’O. De snoodaard plaatst in een idyllisch stukje natuur een grote donkerkleurige paravent. Daarachter zouden zich strandstoelen bevinden, een plek om te relaxen. Maar hier kom je niet alvorens je de suppoosten eerst 5 euro toestopt. We verwachtten even dat er een candid camera achter de hoek schuilde, maar nee, dit was echt, een plagerijtje van de kunstenaar dat tegelijk een reflectie is: hoeveel zijn we bereid te betalen voor kunst? Weinig, zo blijkt, want op een hele dag met een oneindige stroom bezoekers zijn er slechts twintig die werkelijk die die extra 5 euro uit hun buidel haalden, bovenop de overigens zeer redelijke toegangsprijs van 7 euro. Wat er achter die verraderlijke paravent gebeurt? Daarvoor zul je zelf moeten gaan kijken. Als je er 5 euro voor veil hebt tenminste.
Poëtische totaalervaring
Wat Hoet en Martin ook stilletjes de kunst binnensluizen, is poëzie. Vanop de torens van Huise en Mullem klinkt luid en warm ‘Le plat pays’ van Jacques Brel. Wanneer het lied verstomt aan het eind van het ene dorp, hoor je het al opdoemen wanneer je het andere binnenstapt. Twee dorpen verbonden door een lied, waarop je meedeint tijdens je tocht. Je moet het meemaken om te weten hoe schoon dat is. Dat is poëzie, dat is zoveel meer dan kunst, dat is de creatie van een gevoel, een sfeer, een totaalervaring. Pass weet te raken. Ook de video ‘To the wild’ van de Spaanse Cristina Lucas is zoveel meer dan de klassieke, soms vervelende art film die je op andere expo’s in de maag krijgt gesplitst. Je blijft kijken, en de zorgvuldig uitgezochte setting – een klamme paardenstal – stookt de emoties extra op. Het fragielste stukje poëzie komt van kunstenaar Karel Thienpont, die de omgeving op wel heel bijzondere manier integreert in zijn werk. Hiervoor moet u even de preekstoel beklimmen in de kerk van Huise.
Tot slot, en dit is de absolute troef van deze expositie: de verwevenheid met de omringende natuur, die verstilde groene heuvels van de Vlaamse Ardennen, waar het razende verkeer nog niet doorgedrongen is, zonder meer een zeldzaamheid in onze contreien. Mullem is één van de vijftig mooiste dorpjes van Vlaanderen, en dat is geheel terecht. Je stapt even vaak langs landweggetjes als langs verharde wegen, en veel kunst doet je ook echt anders kijken naar het landschap. De accolades van Tim Volckaert bijvoorbeeld, of de ‘Watchtower’ van Matthieu Ronsse. Soms zijn die ingrepen ook minder geslaagd: de ‘6 squares’ van Francesco Arena voegen volgens ons niet zoveel toe aan ons perspectief. Tactiele poëzie dan weer in het bladgoud dat Katrien Paulussen in boomholtes aanbrengt.
Confronterend en behoorlijk in your face is de sculptuur van Michaël Borremans in een veldkapelletje: ‘Sucking head in the country’, wat zonder meer als kritiek op sommige praktijken in de kerk gelezen moet worden. Toch staat in de kinderwandelgids, ietwat ongemakkelijk verdoezelend: ‘dit kind eet een worstje.’ Zelfs mijn dochter van negen trapte hier niet in. Kleine misser toch – de jeugd van tegenwoordig is meer van de wereld dan men denkt. Dan is het werk van Ronny Delrue, die een geestelijke als een ontzagwekkend spook laat waren boven de kerkgangers, toch wat fijnzinniger.
Nog vier weekends
Ook aan de innerlijke mens wordt g
edacht tijdens de route: op twee hoeves kun je neerstrijken voor zelfgedraaid hoeveijs, en voor wie het gedistingeerder wil is er het gastronomische ’t Huis van Lede. Op het terras van Bar Surplass in Wannegem is het goed toeven, met een kop koffie en smeuïg gebak, of pralines van ’t Hof van Cleve.
PASS is er elke zaterdag en zondag, van 12 tot 18u. In die zes uur heb je de tijd om te voet of per fiets het parcours van ongeveer 10km af te leggen. Doe je dat te voet, hanteer dan een stevige tred. Er is heel wat kunst te bezichtigen. Want als we dan één minpuntje mogen aanhalen: er is misschien net iets te veel te zien, om op één dag te kunnen behappen. Zeker in de kerken ligt het ritme te hoog, en wordt het meer een zoektocht, dan gemoedelijk genieten van kunst. Soms was één sterk werk per kerk zeker genoeg geweest. Maar goed, de curatoren zijn dus bijzonder gul geweest, en dat is dan ook weer uitzonderlijk.
Mis deze voltreffer niet. Nog tot en met 5 juli en dan houdt het onverbiddelijk op. Er komt dus, zoals eerst was aangekondigd, géén verlenging. ‘Omdat we willen stoppen op een hoogtepunt’, aldus de curatoren.
Annelies Vanbelle
Foto’s (c) Christophe Vander Eecken ‘The making of PASS’
