De verstoorde idylles van fotografe Veronika Pot

Weinig hedendaagse fotografen weten zoveel bevreemdende lagen in hun beelden te stoppen als Veronika Pot. Bij de Antwerpse Ingrid Deuss Gallery tast ze met de reeks Okay, you’re safe now de grenzen van het geheugen af. Desolaat én toch broeierig.

Wie voor het eerst het fotografische oeuvre van Veronika Pot (°1965) ondergaat, ontkomt wellicht niet aan een gevoel van desoriëntatie. Haar beelden voeren de toeschouwer spoorslags mee naar een diffuse wereld. Pot creëert een versplinterd universum van snapshots en straatscènes, bevreemdende stills en landschappen, vol verborgen angsten maar soms ook met een warme gloed, gelardeerd met giftige kleurschakeringen. Er slaat een desolate broeierigheid af van haar fraaie, welbewust onaffe foto’s. En steeds weer prangt Pot haar analoge, minutieus trage fotografie in een ingenieus concept, dat niet meteen zijn geheimen prijsgeeft.

Intrigerende beeldentaal

Bij Ingrid Deuss Gallery, een van die Antwerpse hot spots waar analoge fotografie de ruimte krijgt, is Veronika Pot kind aan huis. Eerder kon je er bijvoorbeeld haar serie The Transformation zien, onderdeel van een drieledig onderzoek naar een verloren Arcadia, een wereld van schoonheid en geluk. Maar er was telkens nogal wat trouble in paradise: de zondeval én de dreiging lagen geniepig op de loer. In de nieuwe reeks Okay, you’re safe now bouwt Pot verder op haar hoogstpersoonlijke beeldentaal. En opmerkelijk: er sluipt geleidelijk meer kleur in haar werk. Ook voor deze reeks werkt Pot met oude, analoge camera’s, die ze fanatiek verzamelt. Dat staat garant voor een lange belichtingstijd, met een bijzonder patina. Bovendien vindt Pot een gemankeerde foto minstens even interessant als een gelukte. En ze houdt vast aan een langdurig, zorgvuldig werkproces in haar donkere kamer.

Vervaagde herinneringen

In Okay you’re safe now wil ze herinneringen laten “vervagen”, zo vertelt ze in een interview met Hilde van Canneyt in het magazine 100 % expo. “Ik neem de coördinatie van de mislukking in handen.” Je overleveren aan Pots nieuwe prints is een stap in een schemerzone. Een afdaling in “een mentale schuilkelder”, een onzichtbare plek waar herinneringen worden opgeslagen maar vooral worden gedeformeerd. De titelloze beelden zijn soms licht beschadigd door aangebrachte krassen en toevoegingen. Net zoals ons eigen geheugen ons voor het lapje houdt. We kijken door verweerde overgordijnen naar een parkeerplaats, omlijst door palmbomen, in een zinderende hitte, zo lijkt het. Er is de vrouw die op een palmenstrand een foto neemt, een mooie mise en abyme. Maar wie staat daar in de verte? Via kleine ingrepen zorgt Pot voor een imminente dreiging in het tafereel. En staan palmen in haar foto’s garant voor de idylle die altijd weer kan verstoord worden?

Kantelmomenten

We stuiten ook op objets trouvés, zoals een paar oude televisieschermen, schijnbaar achteloos gedropt op een bureautafel. Of zijn het eerder lieux trouvés die Pot betrapt tijdens haar strooptochten, op straat, vanachter een vitrage of in benauwde kamers? Alsof we op een plaats delict terechtkomen. Wanneer er mensen opduiken in Okay, you’re safe now, zijn het slechts fracties of ficties, ongrijpbaar en lichtjes getormenteerd. Steeds is er die suggestie van voyeurisme, iets waarin ze zich schatplichtig toont aan het werk van Dirk Braeckman. We stuiten op een getatoeëerd lijf of lichaamsdelen, alsof ze zo een dimensie toevoegt aan het oeuvre van de Tsjech Miroslav Tichy, die op straat ook met zelfgemaakte camera’s aan de slag ging, of Gerard Fieret. Volgens Pot zijn haar nieuwe beelden “explicieter en ruwer, minder dromeriger”: “Het zijn idyllische beelden waaruit gelaagdheden zijn weggeknipt, als stukken die uit het geheugen zijn weggevaagd.” En wat dan met de rozige plastic tijger door het zwerk, ontsnapt uit een animatiefilm? Telkens weer transformeert Pot de alledaagsheid tot iets wat ons ontglipt, een ambigue wereld waarin nieuwe herinneringen de oude wegduwen. We ondergaan de poëtische schoonheid van het onvolmaakte. Bij elke foto van Pot kan je vele lagen afpellen. Maar vooral blijft zij de fotografe van het kantelmoment. We hebben het gissen naar het voor en na. Nét dat maakt haar werk bijzonder intrigerend. Okay, you’re safe now? Daar zijn we niet zo zeker van.

Dirk Leyman

Veronika Pot, ‘Okay, you’re safe now’, Ingrid Deuss Gallery, Provinciestraat 11, 2018 Antwerpen, tot 30 april 2016, donderdag tot zaterdag, 14 tot 18 uur, www.ingriddeussgallery.com.

(in een iets andere versie eerder verschenen in De Morgen, 24,3.2016)

Foto’s (C) Veronika Pot

[wzslider interval=”2500″ transition=”‘slide’”]