In de inkomhal van het Red Star Line Museum in Antwerpen loopt nog tot 24 april 2017 de gratis expo ‘Cruise Away’. Over de luxecruises aan boord van het meer dan 200 meter lange schip de ‘Belgenland’, waarmee de happy few in de jaren 20 chique wereldreizen maakten, vanuit New York.
Oorspronkelijk voerde de Red Star Line haast uitsluitend Europese migranten naar de Verenigde Staten, in totaal ongeveer 2 miljoen, dat is ook de rode draad doorheen de vaste collectie van het museum. Maar vanaf het begin de jaren 20 van de vorige eeuw lieten de VS almaar minder immigranten binnen, en daarom zocht de Antwerpse rederij andere markten op. De pakketboten die eerst instonden voor lijndiensten tussen Antwerpen en de Amerikaanse Oostkust, werden omgebouwd tot luxueuze cruiseschepen.
Zo werd de S.S. Belgenland haast letterlijk én figuurlijk een gouden omgeving – en kooi soms – voor mensen die in de eerste plaats het geld hadden om een wereldreis te maken. De grootste suites van een goeie 80 vierkante meter groot had je voor 30.000 dollar, een fortuin in die tijd! Ter vergelijking: dat was ongeveer 23 keer het jaarloon van een leraar. Naast het forse bedrag, moesten reizigers en hun familie ook tijd kunnen vrijmaken, en dat was net als nu ook toen een luxe. Een wereldreis met de Belgenland duurde 133 dagen. De rederij deed er wel alles aan om het verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Met meer personeelsleden dan reizigers bijvoorbeeld, maar ook met twee zwembaden op het dek, middenin een ‘strand’ met echt ‘koninklijk Oostends zand’. Dit schip was dan ook 2 à 3 keer luxueuzer dan de wat eerder gebouwde en minder fortuinlijke Titanic.
Na de start in New York, waar alcohol toen verboden was, zette het cruiseschip meteen koers naar Havanna, om drank in te slaan. Daarna ging het westwaarts, door de Caraïben richting Panamakanaal, naar Californië, Hawaï, Japan, China, de Filipijnen, Nederlands-Oost-Indië, India, om dan via het Suezkanaal de klassieke landen aan de Middelandse Zee aan te doen, waarna het terug richting new York ging. Hier en daar gingen ze aan land, maar er werd vaak werd alleen het mooiste getoond. Een kolonialistische reflex was nooit ver weg, en de reis had ook een zekere oppervlakkigheid, net zoals bij vele cruises nu. In de nieuwe expo Cruise Away sluit het hedendaagse werk van de bekroonde fotografe Mashid Mohadjerin daar goed op aan. Ze trok zelf de wereld rond op de cruiseschepen van nu, en legde merkwaardige gelijkenissen bloot tussen de luxecruises uit de jaren 20 en de toeristische scheepsreizen van nu. Waarna we alleen maar kunnen besluiten: wat is er op dat vlak weinig veranderd in honderd jaar tijd.
De tijdelijke en gratis expo Cruise Away loopt nog tot 23 april 2017 in het Red Star Line Museum, Montevideostraat 3, 2000 Antwerpen. Er wordt ook een boeiende film geprojecteerd op basis van vijftien teruggevonden 16mm-amateurfilms van een opvarende, die je vanuit ligstoelen – net als op een dek destijds – kan bekijken. Peter Vermeersch zette die ook op muziek, en speelt die ook in een live concert met de 14 muzikanten van zijn Flat Earth Society op 20 april 2017. Samen met de expo verscheen bij Davidsfonds ook het nieuwe boek Red Star Line: Cruises, met teksten van museummedewerkers en internationale experten, en ook veel historische én recente foto’s van luxueuze cruises, 27,50 euro.