In het S.M.A.K. opent dé expo van het najaar 2017: Gerhard Richter | Over Schilderen. Voor het eerst sinds 1976 is er in België een overzichtstentoonstelling van de in Dresden geboren en momenteel in Keulen werkende Duitse artiest. En wat voor een. Ze geeft een mooi inzicht in de rijkdom en breedte van zijn werk, dat zoals hij het zelf ook altijd zegt niet in één vak of stroming te duwen valt. Want hij schilderde zowel figuratief als abstract en verkende gedurende zijn lange loopbaan – de man is 85 – alle uithoeken van de schilderkunst. En dat deed hij allemaal op een verbluffend virtuoze wijze. Waardoor hij terecht als een van de grootste hedendaagse kunstenaars wordt aanzien. Hij was en is een uitzonderlijke kunstenaar waaraan bijvoorbeeld ook Luc Tuymans en Michael Borremans schatplichtig zijn. En het beste van al: al dat moois is nu vlakbij te zien, in het Gentse S.MA.K.
Als je dit najaar een expo moet bezocht hebben, dan is het deze wel. Want je mond valt open van verbazing. Vele grote artiesten zijn bekend en beroemd geworden met een herkenbare stijl. Eén stijl. Maar bij Gerhard Richter is dat anders. Dat zie je al in de eerste zaal waar werk uit de beginjaren 60 & 70 hangt en staat. Staan ook ja, want in 1967 bedacht hij ‘4 Ruiten’, een installatie die in het midden staat opgesteld. Daartegenover hangt een schilderij van een gordijn, aan de andere kant een abstracter werk. Toen al was hij er niet één label op te kleven. Al passen de kunstwerken in deze allereerste zaal wonderwel bij elkaar, er zit ook een rode – of afstandelijk grijze vooral – draad in. Telkens zijn de werken met een grote precisie uitgevoerd, als je dichterbij komt vraag je je zelfs af hoe hij dat allemaal deed, vanop een korte schilderafstand lijkt het erg moeilijk het overzicht te bewaren. Maar als je weer enkel stappen achteruitzet oogt het allemaal perfect en krijg je vaak ook een ander gevoel & effect. Indrukwekkend. Ook boeiend en kenmerkend: de flou artistique die over vrijwel al zijn figuratieve schilderijen hangt. Waardoor ze een extra dimensie krijgen die intrigeert.
Als je doorwandelt naar de grote tweede zaal, maak je meteen een sprong naar zijn laatste 14 jaren. En wat meteen in het oog springt, hier ook in het midden van de zaal: het ‘Kaartenhuis’, uit 2013. Net als in de eerste zaal een installatie met glas, 7 ruiten in dit geval. Die communiceren overduidelijk met de ramen uit zijn beginperiode, als zijn ze een voortzetting en een echo van dat verleden. Ze reflecteren niet alleen letterlijk wat te zien is in deze zaal, maar ook figuurlijk zijn voorbije werk. Ook al zitten er decennia tussen de werken uit de eerste en deze tweede zaal, toch zijn al deze werken familie van elkaar. Zelfs al gebruikte Richter de laatste tijd ook computers en nanomicroscopen om te komen tot nieuwe schilderijen, en al is zijn oeuvre zeer gevarieerd, toch voel je ook een grote eenheid in zijn werk. Misschien is de laatste serie van 8 werken – uit 2017, ze worden hier in het S.MA.K. voor het eerst getoond – nog de meest uit de band springende, wegens zeer kleurrijk en tegelijk heel druk ook. Als toeschouwer krijgt je er wel meer vat op wanneer je er de tijd voor neemt, wanneer je de werken langzaam bij je laat binnendringen. Dan valt alles wel wat op zijn plaats. Gerhard Richter heeft trouwens een mooie uitleg voor het schilderen van toch meer abstracte werken de laatste tijd: “De landschappen staan voor wensen, verlangens. Het abstracte staat voor emoties. En met de jaren verminderen die wensen, wat vooral overblijft zijn de emoties.”
De expo Gerhard Richter | Over Schilderen in het S.MA.K. loopt nog tot 18 februari 2018. Ter gelegenheid van 60 jaar vrienden van het S.MA.K. loopt nu ook Uit de Collectie | Vrienden Verzamelen met in drie zalen een collectiepresentie van de verzameling van deze vriendenvereniging. En de overburen van het MSK open hun nieuw ingerichte museum, waar hedendaags werk nu de confrontatie aangaat met de oude meesters en waar je ook kan gaan kijken naar het nieuwe fresco van Luc Tuymans.
[wzslider interval=”2500″ transition=”‘slide’”]
Foto cover © Dirk Pauwels