Haast iedereen kent Piet Mondriaan, hij wordt gezien als de vader van de abstracte, non-figuratieve kunst. Het werk van zijn tijdgenoot Theo Van Doesburg is minder bekend, terwijl hij samen met Mondriaan aan de wieg stond van De Stijl, een belangrijke kunstrichting vanaf het eind van de Eerste Wereldoorlog. Beide kunstenaars bestuderen de werkelijkheid en ontwikkelen op basis daarvan geometrische abstracte kunst, met verticale en horizontale lijnen, die elkaar snijden in een rechte hoek. En met de drie primaire kleuren geel, rood en blauw, aangevuld met neutraal wit, zwarte en grijs. Eerst waren vormen nog wat herkenbaar, later was er vaak haast geen verband meer met de werkelijkheid.
Net als Mondriaan is ook Theo van Doesburg zo begonnen, ze waren samen pleitbezorgers van dit neoplasticisme of de Nieuwe Beelding. Toen hij in Europa deze strakke, revolutionaire stijl ging promoten, kwam hij in contact met het dadaïsme en zijn open geest deed de rest. Daardoor zag hij zijn missie breder dan die van Mondriaan, hij vond dat deze vorm van kunst ook andere disciplines moest inspireren en meetrekken. Daarom werkte hij al snel samen met bijvoorbeeld architecten en meubelmakers om zijn ideeën door te trekken naar gebouwen en interieurs, beïnvloedde studenten aan Bauhaus, ontwikkelde hij een kenmerkende lay-out voor het tijdschrift De Stijl en ontwierp hij ook glas-in-loodramen met eenzelfde typisch abstracte vormgeving. Ook de cinema bleef niet buiten schot: hij moedigde cineasten aan zich toe te leggen op de abstracte film. En hij bedacht in 1929 zelfs een klein handtasje – of ‘pochette’ – met de typerende geometrische vormen, dat echter niet in productie ging. Tot nu, want het is zopas wél met de hand geproduceerd bij Lilù en te koop in de BOZAR-shop, voor 240 euro (gelimiteerde oplage van 100 genummerde exemplaren). En samen met Mondriaan overtuigde hij Gerrit Rietveld om zijn stoel kleur te geven.
Het mooie aan deze kunstrichting en zeker ook aan Theo Van Doesburg was de gedrevenheid, het revolutionaire, het zoeken naar een nieuwe, meer universele vorm van kunst die zoals ze zeiden zou leiden tot een nieuwe, betere wereld. Van Doesburg was ook zeer geïnteresseerd in de nieuwe technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Zo vond hij de relativiteitstheorie van Einstein intrigerend, ze deed hem het concept ruimte-tijd verkennen. Die wisselwerking tussen kunst, technologie en wetenschap was in die tijd ronduit visionair.
De nieuwe expo ‘Theo van Doesburg / Een nieuwe kijk op leven, kunst en technologie‘ toont heel mooi alle facetten van zijn multidisciplinaire oeuvre. Er staan ook werken van bevriende kunstenaars die de stroming extra illustreren. Samen liggen en hangen er ongeveer 140 schilderijen, tekeningen, foto’s, tijdschriften, publicaties, meubels, maquettes en glasramen van Theo van Doesburg en zijn artistieke avant-gardistische tijdgenoten. En prachtig en ongemeen boeiend overzicht. Tip: volg een rondleiding door een gids, de dame die ons rondleidde deed dat ronduit schitterend.
‘Theo van Doesburg / Een nieuwe kijk op leven, kunst en technologie‘, van 26 februari tot 29 mei in BOZAR, Ravensteinstraat 23, Brussel. De bezoekersgids geeft u een mooie samenvatting voor maar 1 euro, en is zeker de moeite waard. Een uitgebreide catalogus is ook te koop, 288 pagina’s, 39,95 euro.
[wzslider interval=”2500″ transition=”‘slide’”]